Słów kilka o psychoterapii psychodynamicznej

Psychoterapia psychodynamiczna czerpie ze źródeł psychoanalizy, jednak w miarę rozwoju tej dziedziny wiedzy powstawały nowe teorie wzbogacające rozumienie trudności emocjonalnych Pacjentów. W niniejszym tekście chciałabym zaprezentować najważniejsze założenia pracy psychoterapeuty psychodynamicznego, które mogą Państwu pomóc podjąć decyzję, czy taka terapia jest dedykowana dla Was.

Podstawą rozumienia życia psychicznego jest tutaj paradygmat nieświadomości, oznaczający, że nie jesteśmy w pełni świadomi przyczyn naszych decyzji, a u ich podłoża leżą wewnętrzne konflikty, które mogą nasilać subiektywne cierpienie. Jeśli jest to konflikt między surowym tzw. superego (oznaczającym uwewnętrznione zasady moralne) a id (odnoszącym się do potrzeby doznawania przyjemności i radości) osoba taka może przechodzić w swoim życiu od nadmiernych wymagań w stosunku do samej siebie do okazjonalnych rozładowań, zaskakujących ją samą i otoczenie, a możliwe, że również budzących wstyd i wpływających na samoocenę oraz potrzebę samokarania. Ktoś inny może przeżywać trudność w odnajdowaniu się w wymaganiach stawianych przez otoczenie – rodzinę, pracę, a to dlatego, że w jego świecie wewnętrznym dominuje potrzeba przyjemności, co będzie miało swoje konsekwencje w relacjach rodzinnych i zawodowych i może powodować odrzucenie przez innych. Osoba o tzw. słabym ego z kolei posiada nie w pełni klarowny obraz siebie, swoich cech, preferencji, celów życiowych i doświadczać może uczucia zagubienia, polegać nadmiernie na wyborach innych osób, co może ją wtórnie unieszczęśliwiać. Ponadto towarzyszy temu często lęk i niepewność, kiedy trzeba podjąć autonomiczną decyzję, obronić swoje zdanie, postawić innym granice, a konsekwencją może być brak poczucia zadowolenia, sensu życia, a nawet wchodzenie w sytuacje nadmiernej zależności od innych i przemocowe. Konflikty intrapsychiczne są naturalną częścią życia psychicznego każdego człowieka, jednak zbyt nasilone mogą wpływać negatywnie na nastrój, przyczyniać się do depresji, przeżywania lęku i ograniczać kontakty społeczne.

Wymienione tutaj czynniki kształtowane są w rozwoju człowieka od najwcześniejszego dzieciństwa, występują w wielu, powtarzających się sytuacjach i są sztywne czyli trudne do samodzielnej zmiany. Osoby doświadczające takich problemów często próbują sobie pomóc, zaczynając od branżowej lektury, korzystają z warsztatów rozwojowych, asertywności, komunikacji itp., co jest niewątpliwie pomocne przy uczeniu się nowego sposobu funkcjonowania, ale często również przyznają, że wewnątrz nadal doświadczają tych samych rozterek. W takiej sytuacji zalecana jest psychoterapia nakierowana na pracę właśnie z tymi utrwalonymi sposobami doświadczania siebie, innych i rzeczywistości, a psychoterapia psychodynamiczna jest metodą dedykowaną do takich przypadków.

Psychoterapię poprzedza seria wizyt konsultacyjno-diagnostycznych, podczas których psychoterapeuta przygląda się strukturze osobowości oraz trudnościom Pacjenta i razem z nim omawia najważniejsze cele terapii. Nie powinno zaczynać się psychoterapii bez tej fazy wywiadu i diagnozy.

Przed podjęciem współpracy obie strony omawiają zasady współpracy, w których między innymi uwzględnione są kwestie: poufności pracy psychoterapeuty, częstotliwości wizyt i płatności, informacje dotyczące kontaktu poza sesjami, zakończenia psychoterapii. Kiedy obie strony wyrażą świadomą zgodę na podjęcie współpracy, rozpoczyna się psychoterapia. Kontrakt terapeutyczny jest istotnym czynnikiem porządkującym proces, ale również dającym poczucie bezpieczeństwa, przewidywalności i zbiorem zasad, do których można się odwołać w sytuacji kryzysu emocjonalnego.

W trakcie terapii Pacjent zachęcany jest do swobodnej wypowiedzi, może dzielić się wszystkim, co przychodzi do głowy, swobodnymi skojarzeniami, snami. Rolą psychoterapeuty jest interpretowanie treści wnoszonych na sesję w kontekście nieuświadamianych mechanizmów rządzących życiem psychicznym Pacjenta, dzięki czemu może nastąpić tzw. wgląd, czyli zrozumienie intelektualne i emocjonalne trudności, a dzięki temu zmiana. Psychoterapeuta może również Pacjenta konfrontować ze sprzecznościami w jego myśleniu i przeżywaniu, aby zintegrować skonfliktowane elementy życia psychicznego oraz klaryfikować, czyli m.in. wyjaśniać, doprecyzowywać omawiane przez Pacjenta treści. Ważna jest regularność psychoterapii wspiera to cały proces terapeutyczny.