Głodzenie dzieci, jako rażące zaniedbanie rodziców

Często nie zdajemy sobie sprawy z tego co doświadczył dany pacjent przychodzący do naszego gabinetu. Mając na uwadze to, że nie do końca o tym pamięta i często brak zaspokajania potrzeb przez pacjenta jest procesem nieświadomym trudno jest zdiagnozować wszystkie przyczyny już na pierwszym spotkaniu. Dopiero w procesie podczas kolejnych spotkań możemy się tego dowiedzieć i pacjent nam opowie o tym co powoduje u niego dane zachowanie, blokady psychiczne, bądź konkretne lęki. Wtedy brak zaspokajania potrzeb zostaje uświadomiony i przyczyny powstawania danych zaburzeń zachowania oraz psychicznych są ujawnione. Możemy dodać do początkowych założeń leczenia brakujące elementy, kolejne punkty i następnie poprowadzić proces w kierunku, który jest aktualnie najważniejszy dla pacjenta. Warto mieć to na uwadze gdyż pacjent może do nas się zgłosić zupełnie z innym brakiem dotyczącym np. poczucia bezpieczeństwa, miłości, przyjaźni bądź przynależności do grupy.

Odkąd zaczęłam przyjmować swoich pacjentów w ramach Poradni Zdrowia Psychicznego działającego na NFZ, a następnie prywatnie w Poradni Zdrowia Psychicznego oraz Poradni Psychologicznej docierały do mnie informacje dotyczące zaniedbań w obszarze podawania niezbędnych do życia pokarmów i płynów. Zazwyczaj te zaniedbania pojawiały się w okresie dzieciństwa u moich pacjentów i były obecne do momentu aż je przepracowaliśmy. W związku z nimi pacjent nie funkcjonował poprawnie – często sam się głodził, nie miał świadomości dotyczącej ważności picia płynów, czy nie znał podstaw odżywiania się. Wiązało się to również z występowaniem u pacjentów bardzo popularnego zaburzenia odżywiania się – jadłowstrętem psychicznym atypowym. To zaburzenie ma niską wykrywalność w Polsce ze względu na podstępność objawów tej choroby. Specjalnie o tym zaburzeniu, objawach oraz skutecznych sposobach leczenia będzie napisany osobny artykuł.

W tym artykule przedstawię Państwu możliwe przyczyny występowania zjawiska jakim jest „głodzenie dzieci” oraz możliwe rozwiązania systemowe i jednostkowe.

Przyczyny zaniedbań przez rodziców z podziałem na kategorie:

- czynniki zewnętrzne i losowe

- choroba rodzica (fizyczna/psychiczna), bądź choroba bliskiego członka rodziny (brat/siostra)

- modelowanie zaburzeń odżywiania na wybranym rodzicu

- osobowość rodzica + zachowanie

- osobowość dziecka + zachowanie

- choroba ograniczająca spożywanie określonych pokarmów u dziecka.

W przypadku czynników zewnętrznych i losowych są one niezwiązane z działaniem, chorobą oraz osobowością rodzica oraz dziecka. Jeśli chodzi o osobowość rodzica i dziecka wynikają tutaj tendencje związane z występowaniem określonej struktury osobowości. W przypadku choroby pojawia się ona nagle i trwa przewlekle. Często nie pojawia się ona od razu od narodzin dziecka, a może pojawić się w którymś roku życia. Inaczej jest w przypadku modelowania, ponieważ dziecko uczy się i obserwuje swoich rodziców od pierwszych lat życia.

Na początku opisuje czynnik następnie w punktach literowych możliwe rozwiązania w gabinecie z pacjentem/ką. Odwołuje się tutaj do pracy z pacjentem, który ma powyżej 15 roku życia, bądź jest osobą dorosłą. Nie pracuje z dziećmi poniżej 15 roku życia.

Kategoria - czynniki zewnętrzne i losowe:

1) Bieda wynikająca z zamieszkania w określonym regionie Polski gdzie trudno jest uzyskać dobrze płatną pracę, bądź nie ma jej w ogóle, czyli jest wysokie bezrobocie.

W takich regionach często pracuje tylko jeden rodzic i nie zawsze rodzice mają pieniądze na urozmaiconą dietę. Jedzenie może być niskiej wartości, monotonne, ograniczone dla wszystkich członków rodziny, co może doprowadzać do braku zainteresowania spożywaniem pokarmów przez dziecko. Dzieci są zazwyczaj wrażliwsze jeśli jest mało pożywienia specjalnie może jeść mniej, aby zostawić więcej dla swoich rodziców/innych członków rodziny.

a) w przypadku pacjenta możemy mieć do czynienia z osobą, która spożywa pokarmy niskiej wartości, często monotonnie i jednostajnie. Nieświadomie może być na deficycie kalorycznym pomimo tego, iż stać ją na zakup odpowiedniej ilości pożywienia. Jeśli pracuje bardzo intensywnie i przez wiele godzin w tygodniu pojawiają się często braki w mikroelementach i witaminach. U pacjenta warto postarać się, aby uzyskać jakiekolwiek emocje pozytywne. Wspólnie z pacjentem określić działania dotyczące urozmaicania posiłków, aby czerpał z tego radość. Poprowadzić psychoedukacje dotyczącą tego jak ważne jest odżywianie się prawidłowo dostosowane do formy trybu życia. Wzmocnić osadzenie się w teraźniejszości i przyszłości u pacjenta ucząc go myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego dbania o siebie oraz zaspokajanie potrzeb podstawowych.

2) Brak jednego z rodziców- rozwód, śmierć, opuszczenie/wychowywanie przez innego członka rodziny/brak obydwojga rodziców-sieroty.

W takich przypadkach może dochodzić do braku podawania dziecku posiłków, bądź niedopilnowanie, aby dziecko spożywało pokarm oraz piło. Często posiłki mogą być pomijane. Gdy jeden rodzic zajmuje się dziećmi i przy tym dużo pracuje może dochodzić do zaniedbań ze względu na to, że dziecko nie otrzymuje posiłku wtedy kiedy powinno np. długo musi czekać, bądź rodzic nie do końca ma czas, aby przygotować dziecku wartościowy posiłek. Może też dochodzić do zapominania przez rodzica/sprawdzenia czy dziecko coś dzisiaj jadło. Gdy dziecko nie posiada rodziców i jest wychowywane przez inne osoby nie zawsze może liczyć na to, że jego potrzeby będą zaspokajane. Wynika to z tego, że zazwyczaj rodzice troszczą się o swoje dzieci – dalsza rodzina/obce osoby niekoniecznie. Dużo zależy od zbudowanej więzi pomiędzy dzieckiem a opiekunem/rodziną zastępczą.

b) jeśli pacjent nie miał w dzieciństwie przedstawionych poprawnych wzorców dotyczących spożywania pokarmów, bądź jego potrzeby nie były zaspokajane często nie zaspokaja ich sam. Może wtedy twierdzić, że nawet jak jest głodny nie daje sobie jedzenia, ponieważ musi zrealizować dany cel/pracę do wykonania. Często tacy pacjenci są bardzo rygorystycznie do siebie nastawieni. Nie odczuwają prawa do tego, aby dbać o siebie i swoje potrzeby. Częściej się karzą niż nagradzają. Nie mają znają podstawowych elementów odżywiania się oraz funkcjonowania społecznego np. nie wiedzą po co się pije wodę, albo ile posiłków w ciągu dnia powinno się spożywać.

3) Negatywne schematy zachowania przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Okazuje się, że często u pacjentów pojawiają się negatywne wzorce zachowań przekazywane od prababci/pradziadka/babci/dziadka do rodziców i bezpośrednio poprzez wychowanie do pacjenta/ki. Wynikają one często jeszcze z czasów wojennych. Zatem na pacjenta/kę oddziałują zjawiska, które były ponad 40 lat temu, bądź za czasów komunistycznych gdzie wszystko było na kartki. W tych czasach dostęp do pożywienia i urozmaicania posiłków był ograniczony. Mogą wtedy padać takie słowa: „my nie jemy takich pokarmów”, albo „jedz to samo co my kiedyś”. Nie zważając na dostępność pokarmów, które mamy obecnie w sklepach. Brak elastyczności myślenia i całkowite zatrzymanie się w czasie. Starszyzna nakazuje w jaki sposób ma funkcjonować pacjent nie zawsze jest to dla niego i jego organizmu korzystne. Mając na uwadze to w jaki sposób teraz wygląda praca zawodowa, mnogość bodźców i wartości kaloryczne oraz energetyczne jakich jednostki potrzebują do tego, aby pracować efektywnie nie możemy odżywiać się w ten sposób jak 40 lat temu. Ważne jest tutaj to, że pacjenci mają często swoje dzieci i powielają schematy wyniesione z domu – istnieje zagrożenie nieświadomego powodowania niedożywiania swoich własnych dzieci poprzez ubogą dietę.

c) pierwszym ważnym elementem jest wykrycie wszystkich negatywnych wzorców występujących u przodków pacjenta, które są przez niego powielane. Uświadomienie pacjenta w jakich czasach aktualnie żyje i jaki ma dostęp do pożywienia. Jakie przekonania dotyczące jedzenia i odżywiania się zostały wpojone pacjentowi. Psychoedukacja dotycząca ogólnych zasad odżywiania się i spożywania płynów. Opracowanie z pacjentem wspólnie nowych schematów, które chce sprawdzić podczas eksperymentów behawioralnych. Znalezienie schematów odpowiednich dla pacjenta, które są korzystne dla jego zdrowia, psychiki oraz całej jego rodziny. Ważne jest aby schematy były adaptacyjne do formy pracy jaką wykonuje pacjent oraz jego możliwości finansowych. Pożywienie dobrze, aby wywoływało pozytywne emocje.

4) Utrata pracy – wielomiesięczne/wieloletnie poszukiwania pracy, niski poziom wykształcenia/zawód który nie jest atrakcyjny na rynku pracy, bądź brak jakiegokolwiek zawodu – wykształcenie podstawowe, oszczędność na jedzeniu.

d) w takich przypadkach ważna jest psychoedukacja pacjenta w jaki sposób może zarządzać swoim budżetem, aby miał pieniądze na potrzebne jedzenie. Warto zorganizować pomoc pacjentowi pod kątem spożywania części posiłków, które są darmowe. W przypadku wysokiego zadłużenia pacjenta udzielenie porady gdzie może uzyskać pomoc prawną. Istnieje wiele organizacji zarówno publicznych, jak również duchowych działających w każdym regionie Polski, które organizują pożywienie np. w formie darmowych obiadów. Jeśli pacjent nie miał żadnego wsparcia podczas życia w odkryciu swoich mocnych stron i nie wie w jakim zawodzie najlepiej mógłby pracować, to ważne jest, aby pacjent poznał swoje talenty i umiejętności oraz określić to jakie ma możliwości fizyczne i psychiczne. Często można podjąć różne kursy doszkalające na koszt Urzędu Pracy, bądź się przekwalifikować. W zależności od predyspozycji pacjenta udzielać mu wsparcia: a) organizacji pieniędzy i posiłków dla niego oraz jego rodziny oraz b) pomóc mu w ustaleniu ścieżki kariery, bądź podjęcia się pracy w zawodzie, który zapewni mu odpowiednie dochody umożliwiające zaspokojenia podstawowych potrzeb oraz c) wsparcie w całym procesie wychodzenia na prostą, aby nie doszło do kryzysów suicydalnych oraz prób samobójczych.

Kategoria - choroba rodzica (fizyczna/psychiczna), bądź choroba bliskiego członka rodziny (brat/siostra):

1) Choroba fizyczna rodzica, bądź bliskiego członka rodziny. W związku ze zbyt wysokim i przewlekłym stresem dziecko ma zbyt duże obciążenie psychiczne. W takich przypadkach mogą pojawiać się zaburzenia odżywiania wynikające z tego, iż nie jest ono zdolne do tego, aby się zrelaksować i odczuwać głód oraz potrzebę zjedzenia czegokolwiek. W przypadku dużych zaniedbań dziecko może przez cały dzień spożywać małe ilości pokarmów, bądź być odwodnione bez wiedzy rodziców. Jeśli popatrzymy na tą sytuacje systemowo cała uwaga będzie się skupiać na osobie chorej, która załóżmy walczy o życie, bądź jest w ciężkim stanie. Nie jest zagrażająca krótkotrwała taka sytuacja, jednak jeśli cały proces przewlekłego stresu trwa przez wiele miesięcy, albo nawet lat może to doprowadzić do zaburzeń odżywania, które mogą się utrzymywać nawet w okresie dorosłości. Poziom stresu się nie zmienia i utrzymuje się nadal wysoko. Pokarmy mogą nie być trawione, częste biegunki bądź wymioty. W szczególności mamy do czynienia z bardzo wysokim stresem, jeśli choruje opiekun główny dziecka. Bądź dziecko ma tylko jednego rodzica i niskie wsparcie społeczne od rodziny, albo jego całkowity brak. Występuje to często u pacjentów, którzy są przyjezdni na danym regionie i ich korzenie pochodzą z całkowicie innego regionu. Może się to pojawiać również u rodzin, które postanowiły wyemigrować.

a) jeśli pacjent wspomina swoje początki zaburzeń odżywiania z okresów w którym jeden z rodziców, bądź bliski członek rodziny był poważnie chory należy w pierwszej kolejności przetworzyć wszystkie traumatyczne wydarzenia, które są nadal aktywne u pacjenta. Następnie zmniejszyć jego poziom stresu i kontrolę w zarządzaniu stresem oraz włączaniem trybu relaksu. Gdy już zostanie to osiągnięte w zależności od przypadku przywrócić normalne funkcjonowanie społeczne oraz zaspokajanie potrzeb dotyczących odżywania. Często pacjenta należy najpierw nauczyć w jaki sposób rozpoznaje się potrzeby wynikające z głodu i pragnienia, jak je może nazwać i jak je zaspokajać. W przypadku niewielu strategii radzenia sobie ze stresem urozmaicić je dostosowując do potrzeb i tendencji pacjenta.

2) Choroba psychiczna rodzica, bądź bliskiego członka rodziny. W takim przypadku dziecko jest narażone na ciągłe uczucie zagrożenia i podwyższony przewlekły stres. Nie wie co je czeka danego dnia w jaki sposób będzie zachowywać się osoba chora, czy będzie potrzebna interwencja, czy dojdzie do konfliktu i zamieszania, albo czy atmosfera podczas spożywania pokarmu będzie sprzyjająca do tego, aby móc w spokoju zjeść i odczuwać relaks oraz pozytywne emocje. Dlatego organizm działa cały czas w gotowości i w systemie walcz albo uciekaj. Zmniejsza się wydalanie soków trawiennych i takie dziecko może nie mieć w ogóle apetytu, bądź spożywać niewielkie ilości płynów. Często sięgać po niezdrowe przekąski i słodycze pod wpływem emocji. Jeśli jeden z rodziców choruje psychicznie pojawia się ponowne zagrożenie braku odpowiedniej opieki nad dzieckiem w przypadku przygotowywania posiłków, bądź zapobiegania odwodnieniu. Brak regularności i zmienność rozstraja cały organizm oraz jego funkcjonowanie. W przypadku chorób psychicznych zagrażające są w szczególności wszystkie choroby występujące na tle układu nerwowego takie jak uzależnienie oraz przedłużona reakcja żałoby. Rodzic będący pod wpływem różnych substancji nie potrafi ocenić poprawnie poznawczo jakie aktualnie potrzeby posiada jego dziecko, czy zwierzęta, którymi się opiekuje. Dlatego często może dochodzić do zaniedbań, które są wynikiem objawów choroby psychicznej i zachowań, które z nią współwystępują. Trudne są również choroby nieuleczalne powodujące różne zmiany w zachowaniu w zależności od działania leków takie jak: schizofrenia, czy chad. W przypadku uzależnienia pamiętajmy o tym, że często rodzic będzie traktował dostęp do substancji/rzeczy od której jest uzależniony bardziej priorytetowo niż dobro rodziny. Pochłania ono również bardzo dużo pieniędzy i często trwa przez wiele lat, przy wysokiej zmienności zachowania, dlatego należy do procesu zagrażającego i przewlekłego. W zależności od tego kiedy pojawiała się choroba rodzica dziecko może znać podstawowe elementy funkcjonowania społecznego i spożywania pokarmów, bądź być ich całkowicie pozbawione.

b) jeśli pacjent wspomina o chorobie jednego z rodziców, bądź bliskiego członka rodziny podczas wywiadu zwróć uwagę na to jakie potrzeby były niezaspokajane oraz w jaki sposób aktualnie funkcjonuje pacjent. Ważna w takim procesie jest tutaj psychoedukacja pacjenta. Należy mieć na uwadze, że większa część uwagi była skupiona na osobie chorej, dlatego pacjent mógł nie dostać podstawowych elementów niezbędnych do funkcjonowania społecznego oraz zaspokajania podstawowych potrzeb. Często zwracam uwagę moim pacjentom, że „ważne są Pana/Pani potrzeby”, „ma Pan/Pani prawo do wyrażania swoich potrzeb i aby je posiadać” oraz „niech Pan/Pani się nauczy zaspokajać swoje własne potrzeby”. To jest ważne dla pacjenta, ponieważ przez większość swojego życia ich nie zaspokajał, ponieważ nie miał do tego przestrzeni. Wielu pacjentów, których przyjmuje mają wysoki poziom empatii i często rezygnują z ważnych potrzeb na rzecz innych. Ważne jest to, aby pacjent nauczył się dbać o siebie, ponieważ nie został tego nauczony w dzieciństwie przez swoich rodziców do których zawsze musiał się dostosowywać. W takich przypadkach warto jest poszerzać samoświadomość pacjenta dotyczącą tego co lubi jeść, pić oraz o której godzinie lubi chodzić spać. Ile godzin snu potrzebuje i w jaki sposób zaspokaja resztę swoich podstawowych potrzeb. Ważne jest w takich przypadkach iż pomimo tego, że pacjenci mogą być we wspierających związkach to i tak partnerzy nie są w stanie ich tego nauczyć. Ze względu na to iż to powinni otrzymać w dzieciństwie.

Kategoria - modelowanie zaburzeń odżywiania po wybranym rodzicu:

1) Często rodzice nie wiedzą jak bardzo duży wpływ mają na swoje dzieci. W przypadku matek chorujących na zaburzenia odżywiania często pojawiają się one również u ich córek, które już jako kilkulatki wpadają w anoreksje lub bulimie. Negatywne przekonania są destrukcyjne dla całego organizmu np. woda ma kalorie. W przypadku ojców, którzy chcą zachować formę pojawiają się diety typu keto, czy Dukana, które również są bardzo szkodliwie dla dzieci. Należy pamiętać o tym, że dziecko które nie ma zapewnione odpowiedniego odżywiania będzie narażone na utrudnienia w rozwoju fizycznym oraz psychicznym, a także na częstsze zachorowania na różne choroby. Dlatego wszelkie diety eliminacyjne, które rodzice często nieświadomie wprowadzają/testują u swoich dzieci są dla nich destrukcyjne. Każdy rok dziecka ma określone funkcje w jego rozwoju. Tego typu dzieci mogą mieć problemy w szkole, bądź na wychowaniu fizycznym. Co przełoży się na wykluczenie w środowisku szkolnym, porzucenie przez koleżanki i kolegów oraz inne różne efekty, którym się nie uda zapobiec. Zjawisko modelowania jest czymś naturalnym i wszelkie destrukcyjne zachowania mogą być powielane przez dzieci, a także wpływać na ich dorosłe życie. Często rodzic, który wprowadza różne diety dla całej rodziny doprowadza całą rodzinę do deficytu kalorycznego i konsekwencji zdrowotnych.

a) w zależności od przypadku i pacjenta należy wprowadzić konkretny plan odbudowy korzystnych dla pacjenta zachowań oraz emocji dotyczących spożywania pokarmów. Ważne jest to w szczególności u pacjentów, którzy wykazują wiele objawów wyczerpania, wygłodzenia i odwodnienia organizmu. Zalecana jest psychoedukacja dotycząca danego zjawiska i zachowania np. nauka pacjenta czym są zaburzenia odżywiania, modelowanie, dlaczego doszło do drastycznego pogorszenia stanu zdrowia u pacjenta. Następnie podobnie jak w przypadku innych pacjentów nauka poprawnego funkcjonowania społecznego oraz zaspokajania podstawowych potrzeb. Ważne jest to, że nie pracujemy z rodzicem. Jeśli rodzic chce podjąć się pracy nad swoimi zaburzeniami odżywiania należy go przekierować do odpowiedniego specjalisty co w przypadku głębokich zaburzeń zapewne będzie dotyczyło psychoterapeuty i lekarza psychiatry. A często może być też potrzebna hospitalizacja takiego rodzica. Należy pamiętać o tym, że jeśli wpływy zjawiska zwanego modelowaniem zostaną uświadomione i osłabione pacjent może zacząć normalnie funkcjonować, także przekierowanie pacjenta do psychoterapeuty zależy od głębokości zaburzenia i funkcjonowania pacjenta. Warto tutaj zwrócić uwagę na odbudowanie tożsamości pacjenta i wzmocnienie jego poczucia własnej wartości oraz nabycie umiejętności zaspokajania potrzeb i nawiązywania wspierających relacji społecznych.

Kategoria - osobowość rodzica + zachowanie:

1) W przypadku osobowości rodzica w szczególności trudności będą się pojawić we wszelkich strukturach osobowości w których pojawia się niski poziom empatii oraz trudności w budowaniu więzi i relacjach międzyludzkich. Dotyczy to zaburzeń osobowości antyspołecznych, narcystycznych, borderline i gdzie występuje duży poziom sadyzmu oraz psychopatia. W takich przypadkach mamy do czynienia z trudnościami w wychowywaniu dzieci, dużą zmiennością zachowań i emocji oraz słabym odczytywaniem potrzeb dziecka. Może się również tutaj pojawić bardzo słaba, bądź żadna więź z dzieckiem co utrudnia ocenę tego czego ono potrzebuje i czy np. potrzebuje jedzenia, snu a może czegoś do picia. Pojawia się tutaj często dużo gniewu, agresji i przemocy fizycznej oraz psychicznej. Zachowania egocentryczne utrudnia funkcjonowanie wszystkich członków danej rodziny. Często do dochodzi do konfliktów oraz rozpadu rodziny – rozwodów. W takich przypadkach podstawowe czynności takie jak spożywanie pokarmów, czy spokojna rozmowa budująca relacje mogą pojawiać się sporadycznie, albo w ogóle. W zależności od struktury osobowości dochodzi też do tego forma znęcania się nad dzieckiem. Stosowane są różne środki w tym szantaż emocjonalny powiązany ze spożywaniem danego pokarmu, świadome głodzenie dziecka, jako forma kary, bądź nie dawanie mu odpowiedniej ilości pożywienia, czy też dostępu do wody.

a) w przypadku gdy pacjent wspomina o rodzicu, który przejawia wiele cech określonego zaburzenia osobowości pierwszym krokiem jest poprowadzenie psychoedukacji dotyczącej występowania tego zaburzenia. Pacjent powinien najpierw zrozumieć w jaki sposób funkcjonuje taka osoba i jakie przejawia zachowania oraz emocje. Często ważnym krokiem jest uświadomienie pacjentowi iż to w jaki sposób on się zachowywał w ciągu swojego życia, bądź podczas kontaktu z tą osobą, ma niskie znaczenie patrząc z perspektywy systemowej. Odciążyć pacjenta z poczucia winy, które u ofiar przemocy jest na bardzo wysokim poziomie. Ważne jest to czy pacjent jest pod wpływem syndromu sztokholmskiego i czy nadal mieszka z tą osobą. Zazwyczaj wysoko traumatyczne torturowanie jedzeniem i wysokie emocje negatywne z tym związane są zaliczane do traum. Dlatego postępujemy w ten sam sposób jak z pacjentem, który przeżył wysoko traumatyczne wydarzenia. Jedzenie (konkretne potrawy/składniki) są jak bodźce wywołujące flashbacki i lęki. Warto pomóc poszukać wspólnie z pacjentem potraw, które mógłby spożywać bez wzbudzania w sobie emocji negatywnych i nie wywoływać traum z dzieciństwa. Uwolnienie się od przemocy warto rozpocząć od psychoedukacji w której pacjent będzie potrafił rozróżnić przemoc fizyczną od psychicznej. A także potrafił zdiagnozować określone cykle przemocy. Jeśli pacjent jest nadal w syndromie warto go zmniejszyć i uwolnić pacjenta oraz zbudować z nimi wspierające relacje z bliskimi osobami. Często pacjenci nie wiedzą, że jest coś takiego jak przemoc psychiczna, wypierają ją, umniejszają i twierdzą, że nie jest tak źle ponieważ nie doświadczali/ją przemocy fizycznej. W zależności od możliwości pacjenta i jego zasobów proces zalicza się do długich i trzeba małymi kroczkami przez niego przechodzić. Oczywiście ważna jest nauka zaspokajania podstawowych potrzeb i poprawne funkcjonowanie społeczne.  Budowanie licznych sieci społecznych z osobami wspierającymi a czasami instytucjami, które pomogą pacjentowi w określonej sytuacji. Będąc psychologami pracujemy nad powrotem do równowagi psychicznej i aby pacjent zacząć jeść oraz pić, a także budował relacje. Praca typowo nad dzieciństwem i długi proces wieloletni należy do psychoterapeuty. Sami musicie ocenić kiedy pacjent jest gotowy na przekierowanie do specjalisty i czy rzeczywiście na tyle ma to wszystko aktywne, że tego potrzebuje. U pacjentów, którzy nie odczuwają potrzeby pracy nad swoim dzieciństwem u psychoterapeuty, jednak odczuwają dolegliwości psychosomatyczne warto zaproponować różnorodne terapie ciałem.

Kategoria - osobowość dziecka + zachowanie:

1) Gdy mamy do czynienia z tendencją osobowościową u dziecka rodzice nie zauważają tego typu zachowań, albo nie mają nad swoimi dzieci wpływu. Dzieci nie ulegają zasadom i często je łamią, bądź nie potrafią ich przestrzegać. Pacjent zgłaszający się do gabinetu choruje od dzieciństwa jednak nie było żadnych czynników zewnętrznych i losowych, chorób rodzica, czy też członka rodziny, ani wyzwalającej zaburzenia odżywiania choroby psychicznej opiekuna. Zaburzenia nie mają swoich przyczyn w czynnikach zewnętrznych tylko są głęboko osadzone w osobowości pacjenta. Możliwa jest też tendencja do współwystępowania innych zaburzeń psychicznych. W takim przypadku zazwyczaj mamy pacjenta z kilkoma diagnozami.

a) po diagnozie i skrupulatnym prowadzonym wywiadzie zazwyczaj do 3 wizyt jesteście w stanie ocenić, czy taki pacjent powinien zostać skierowany do psychoterapeuty oraz lekarza psychiatry. Zazwyczaj na wieloletnie leczenie. Terapia psychologiczna nie przyniesie żadnych efektów. Potrzebne są sztywne ramy tak jak w psychoterapii poznawczo-behawioralnej, bądź praca na emocjach i bardzo małymi kroczkami tak jak jest w przypadku psychodynamicznej. Bądź inny rodzaj psychoterapii bądź terapii ciałem w zależności od potrzeb pacjenta.

Kategoria - choroba ograniczająca spożywanie określonych pokarmów u dziecka:

1) Wielu pacjentów u których występują zaburzenia odżywiania posiada zdiagnozowaną chorobę ograniczającą spożywanie określonych pokarmów. Są to choroby takie jak celiakia, nietolerancja laktozy, czy cukrzyca. Możliwe, że teraz wykrywalność alergie pokarmowych i nietolerancji się zwiększyła natomiast dorośli pacjenci, którzy przychodzą do gabinetów z zaburzeniami odżywiania żyli w czasach w których w szkole nie było dla nich posiłku i nie mieli co w niej zjeść. A także gdy rodzice nie byli świadomi tego iż jeśli dziecko bardzo źle się czuje po posiłku to oznacza, że ma alergie bądź nietolerancje.

a) w przypadku takich pacjentów odczuwalne jest duże poczucie niesprawiedliwości i wykluczanie w różnych środowiskach. W okresie szkolnym występuje niezrozumienie i mała sieć relacji przyjacielskich, także jest to bardzo złożony problem. W szczególności jeśli chodzi o małe miasta oraz wsie. Pierwszym elementem jest zmniejszenie poczucia winy u pacjenta, ponieważ potęguje to wiele emocji negatywnych. Odbudowanie relacji przyjacielskich oraz organizacja życia w ten sposób, aby choroba nie zabierała radości ze spożywania pokarmów oraz nie doprowadzała do głodzenia się. Ważne są tutaj też możliwości finansowe pacjenta. Warto rozważyć różne opcje, aby pacjent mógł dostarczać sobie odpowiednio dużo pożywienia. Wsparcie społeczne może on uzyskać z różnych źródeł w tym organizacji, które zajmują się opieką nad pacjentami chorującymi na daną chorobę. Aby pacjent nie czuł się całkowicie wykluczony ze środowiska pomóc mu zbudować mapę miejsc gdzie może przebywać ze swoimi znajomymi i coś zamówić. W przypadku singli i singielek zastanowić się nad tym, czy partner, który normalnie spożywa wszystkie pokarmy będzie odpowiedni, czy jednak pacjent/ka chce poszukać osobę taką przy której będzie mogła gotować to co może jeść. U tego typu pacjentów mogą pojawić się inne cechy: niskie poczucie własnej wartości, brak akceptacji siebie i poczucie izolacji oraz wykluczenia.

Ważne:

- pracując z pacjentami z zaburzeniami odżywiania warto wysłać ich na kompleksowe badania krwi i moczu do lekarza rodzinnego. Poprosić pacjenta, aby przekazał lekarzowi w jaki sposób do tej pory funkcjonał pacjent. Warto również w przypadku kobiet zaproponować wizytę u lekarza ginekologa i przeprowadzenie odpowiednich badań oraz wsparcie w uregulowaniu/pojawieniu się miesiączki. Zanik okresu jest jednym z objawów zaburzeń odżywiania.

- pracując z pacjentami, którzy mają różne alergie pokarmowe, bądź nietolerancje warto wysłać pacjenta do dietetyka, który zleci konkretne badania dotyczące możliwości spożywania określonych pokarmów, a także ułoży odpowiednią dietę.

- pracując z pacjentami, którzy wykazują objawy uzależnienia od jedzenia po utwierdzeniu się w diagnozie skierować ich do terapeuty uzależnień pracującego z tego typu uzależnieniem.

Rozwiązania systemowe:

- w zależności od przypadku i zaburzeń wesprzeć pacjenta w uzyskaniu pomocy we wszelkich instytucjach mogących pomóc w opiece nad całą rodziną. W szczególności polecam Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Dzięki ich wsparciu jest większa kontrola nad rodziną i jej potrzebami w tym pomoc w opiece nad jej członkami. Pomocne są również wszelkie formy opieki środowiskowej, bądź wsparcie gminy dla rodzin najbardziej potrzebujących. Instytucja taka jak MOPS może ocenić po wielomiesięcznej obserwacji czego potrzebuje dana rodzina w skrajnych przypadkach dzieci są odbierane rodzicom na czas określony, bądź całkowicie dopóki nie ukończą 18 roku życia. W zależności od wyroku sądu często rodzice mogą odwiedzać swoje dzieci i nie tracą z nimi kontaktu. Natomiast dzieci w Domu Dziecka mają zapewnione podstawowe potrzeby, takie jak pożywienie, dostęp do wody, czyste ubrania oraz relacje z opiekunami, którzy się nimi zajmują. Czasami wystarczy krótkotrwały nadzór instytucji, aby rodzic ponownie zaczął się opiekować należycie swoim dzieckiem.

- w przypadku gdy chcemy zapobiegać takim sytuacjom warto prowadzić warsztaty profilaktyczne zapobiegające zaburzeniom odżywiania u dzieci i młodzieży pracując, jako psycholog szkolny. Warto również robić co jakiś czas psychoedukacje dla rodziców dotyczącą podstawowych elementów. Ważna jest psychoedukacja dotycząca spożywania posiłków przez dzieci, picia odpowiedniej ilości wody oraz to w jaki sposób dbać o potrzeby emocjonalne dziecka. Można też poprosić higienistkę o pomoc – jeśli zauważy objawy mogące świadczyć o niedożywieniu/odwodnieniu u dziecka poprosić ją o to, aby dziecko zgłosiło się na krótką rozmowę do gabinetu psychologa. Współpraca z nauczycielami oraz wychowawcą klasy również jest ważna. Dzieci i młodzież przez wiele godzin spędzają w szkole. Jest to praca zespołowa, która powinna zapewnić dzieciom i młodzieży należytą opiekę.

- jeśli dziecko jest alergikiem, bądź choruje na nietolerancje pokarmowe w każdej szkole powinien być dostęp do pożywienia, które dziecko może jeść, bądź powinny powstać specjalne szkoły do których uczęszczałyby dzieci z różnymi chorobami powiązanymi ze spożywaniem ograniczonych produktów spożywczych.

Jedzenie pokarmów i picie odpowiedniej ilości wody to ważne elementy mające wpływ na organizm, ryzyko zachorowania na różne choroby, a także na funkcjonowanie społeczne. Bez spożywania pokarmów i odpowiedniej ilości wody można doprowadzić się nawet do śmierci. Często seniorzy, bądź dzieci i młodzież mogą stosować metodę głodzenia się, jako formę powolnego samobójstwa. Warto w swoim wywiadzie diagnostycznym oraz podczas procesu z pacjentem co jakiś czas dopytać co je, czy pije i ile śpi. Nawet jeśli sam nie zgłasza takich problemów. Tak jak wspominałam wcześniej – braki w zaspokajaniu potrzeb są nieuświadomione. Warto zacząć je uświadamiać swoim pacjentom. Wpłynie to korzystnie na ich całe funkcjonowanie oraz zdrowie, a także pomoże im uporać się z zaburzeniami odżywiania.